Nguồn: TIME Người dịch: BitpushNews Mary Liu
Sự bế tắc tại số 1300 Đại lộ Pennsylvania không thu hút được nhiều sự chú ý. Vào ngày 1 tháng 2, nhóm của Elon Musk đã đến Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), chỉ cách Nhà Trắng vài dãy nhà, và yêu cầu được tiếp cận toàn bộ trụ sở chính của cơ quan này. Nhân viên USAID đã từ chối yêu cầu của họ. Không có súng nào được rút ra, không có xô xát nào xảy ra và cảnh sát cũng không can thiệp. Nhưng có lẽ không có cảnh nào khác, trong những ngày đầu của chính quyền Trump, lại bộc lộ rõ ràng hơn các thế lực đang định hình lại chính phủ Hoa Kỳ.
Một bên là cơ quan 64 tuổi với ngân sách 35 tỷ đô la và sứ mệnh được ghi nhận trong luật liên bang. Phía bên kia là “đội phá hoại” chính trị của Musk — họ tự gọi mình là Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). DOGE là một nhóm tạm thời, không có điều lệ, không có trang web và không có thẩm quyền pháp lý rõ ràng. Quyền lực của nó bắt nguồn từ Musk, người đàn ông giàu nhất thế giới, người được giao nhiệm vụ gỡ rối bộ máy quan liêu khổng lồ của chính phủ liên bang — cắt giảm ngân sách, loại bỏ công chức và tước bỏ khả năng ngăn chặn các mục tiêu của tổng thống của các cơ quan độc lập.
Ban lãnh đạo USAID đã chấp thuận cho nhóm của Musk - một nhóm những người trẻ tuổi, nhiệt tình - vào trụ sở chính của mình trong vài ngày cuối tháng 1. Một số quan chức của USAID gọi riêng họ là "những chàng trai DOGE". Những thanh niên cầm bảng trên tay, tuần tra khắp hành lang, kiểm tra bàn làm việc và chất vấn những người quản lý. Tuy nhiên, khi cuối tuần trôi qua, những yêu cầu của họ — bao gồm cả việc tiếp cận các cơ sở nhạy cảm dùng để lưu trữ thông tin mật — đã vượt quá khả năng chịu đựng của các giám đốc an ninh USAID. Các thành viên DOGE đe dọa sẽ gọi Cảnh sát liên bang Hoa Kỳ đến để giải tán tòa nhà. Họ cũng đã báo cáo vấn đề này với Musk. Sau đó, Musk đã đăng lên nền tảng mạng xã hội X của mình cho 215 triệu người theo dõi: "USAID là một tổ chức tội phạm và đã đến lúc phải xóa sổ nó".
Không rõ tại sao Musk lại phát động "cuộc thập tự chinh" này. Nhưng dù sao thì đến sáng hôm sau, cơ quan phân bổ hàng tỷ đô la mỗi năm trên toàn thế giới để chống lại nạn đói, bệnh tật và cung cấp nước sạch cho hàng triệu người đã gần như đóng cửa. Trong vòng một tuần, hầu hết nhân viên đều phải nghỉ việc và các văn phòng trên toàn thế giới đều đóng cửa.
Các cơ quan chính phủ khác cũng đã nhận được thông điệp rõ ràng. Không một công dân nào, đặc biệt là những người có tài sản và mạng lưới kinh doanh chịu sự giám sát trực tiếp của liên bang, lại có nhiều quyền lực đến vậy đối với các cơ quan chính phủ Hoa Kỳ.
Cho đến nay, Musk dường như chỉ chịu trách nhiệm trước Tổng thống Trump, người đã trao cho người ủng hộ chiến dịch của mình một nhiệm vụ toàn diện là buộc chính phủ phải tuân theo chương trình nghị sự của ông. DOGE đã chuyển mọi câu hỏi của TIME về công việc của mình tới Nhà Trắng, nhưng họ đã từ chối bình luận.
Nhóm của Musk đã nắm quyền kiểm soát Dịch vụ số của Hoa Kỳ và thiết lập một vị thế vững chắc trong Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM), bộ phận nhân sự liên bang. Bộ Giáo dục đang lo lắng vì sợ lệnh "tự thiến" sắp tới. Có rất ít tổ chức có vẻ an toàn. Musk đã chứng tỏ rằng ông không khoan nhượng với những ý kiến bất đồng, bất kể chúng có chính đáng đến đâu. Chỉ vài ngày trước "vụ việc" tại USAID, một viên chức Bộ Tài chính đã từ chối cho nhóm của Musk tiếp cận hệ thống thanh toán liên bang của Hoa Kỳ. Vị quan chức này buộc phải nghỉ hưu và Bộ trưởng Tài chính mới được bổ nhiệm Scott Bessant đã đáp ứng các yêu cầu của nhóm của Musk. Chính phủ đã đồng ý vào ngày 5 tháng 2 sẽ hạn chế quyền truy cập đó, ít nhất là tạm thời, sau khi một nhóm nhân viên hiện tại và trước đây đệ đơn kiện.
Đây chỉ là những gợn sóng đầu tiên trong làn sóng phản đối chính phủ lớn. Ngân sách sẽ bị cắt giảm, các chương trình xứng đáng sẽ bị hủy bỏ và các công chức theo đuổi sự nghiệp sẽ bị sa thải và thay thế bằng những người được bổ nhiệm chính trị có tiêu chuẩn chính là thể hiện lòng trung thành với tổng thống, con đường mà cử tri đã lựa chọn. Với nhiều người, ý tưởng về một trong những doanh nhân thành đạt nhất thế giới tấn công vào bộ máy quan liêu liên bang cồng kềnh, cứng nhắc bằng tốc độ và quyết tâm mà ông sẽ sử dụng để thành lập một công ty sản xuất ô tô hoặc tên lửa là lý do để ăn mừng chứ không phải lo lắng. Robert Dole, chủ tịch Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, một tổ chức tư vấn trung hữu, cho biết: “Chính phủ liên bang rất lớn nên chắc chắn có nhiều cơ hội đáng kể để tiết kiệm và nâng cao hiệu quả”. “Tổng thống và nhóm của ông đang rất chú ý đến vấn đề này, và đó là điều tốt.”
Nhưng phản ứng dữ dội của công chúng có thể đang âm ỉ, và hậu quả sẽ vượt xa quy mô bảng cân đối kế toán của liên bang, số lượng nhân viên tại các cơ quan ở Washington, D.C., hoặc mối nguy hiểm khi một người không được bầu lên nắm giữ quyền lực không bị kiểm soát như vậy. Người Mỹ sẽ sớm phát hiện ra rằng họ tương tác với chính quyền liên bang theo những cách mà họ không nhận ra hoặc coi là điều hiển nhiên.
Các công ty xuất khẩu sản phẩm công nghệ sang Trung Quốc có thể sẽ không còn nhân viên của Bộ Ngoại giao hoặc Bộ Thương mại giải thích miễn phí về cách tránh vi phạm luật hình sự. Nông dân ở vùng Trung Tây Hoa Kỳ có thể sớm nhận ra rằng những người mua được USAID tài trợ sẽ không còn trả tiền cho bột mì gửi đến các trại tị nạn nữa. Trên khắp thế giới, hàng triệu người vốn phụ thuộc vào Hoa Kỳ về thức ăn, thuốc men và nơi ở bỗng nhiên phải tự lo liệu.
Hiện nay, hàng triệu nhân viên chính phủ đang phải chịu sự quản lý của Musk. Một nhân viên DHS mô tả nhóm của cô đang ở "tư thế phòng thủ" khi chờ nhóm của Musk đến thăm. Để hiểu được số phận của họ, bà nói thêm, các đồng nghiệp của bà đã tìm đến một cuốn sách có tên là Character Limit, ghi lại quá trình Musk tiếp quản Twitter hai năm trước và sa thải 80% nhân viên, gây ra sự hỗn loạn và hậu quả lâu dài.
Cuộc cải tổ bộ máy quan liêu của ông có nhiều điểm tương đồng đáng kinh ngạc với những điều trên. Vào ngày 28 tháng 1, hàng triệu nhân viên chính phủ đã nhận được email đề nghị trả tám tháng lương để đổi lấy đơn từ chức. Musk đã đề xuất một thỏa thuận tương tự với các nhân viên Twitter cách đây hai năm và ông thậm chí còn sử dụng dòng tiêu đề tương tự: "Ngã ba đường".
Russell Vought, người được Trump đề cử làm giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách, tham dự phiên điều trần xác nhận vào ngày 15 tháng 1. Andrew Harnik—Getty Images
Mọi thứ đều có dấu vết. Trong số bạn bè của Musk ở Thung lũng Silicon, nhiều người hiểu rằng việc ông mua lại Twitter là một phần trong nỗ lực lớn hơn. Một người hiểu rõ vấn đề này đã nói với tạp chí TIME vào tháng 11 rằng: "Tâm trạng hiện tại là hy vọng Musk sẽ làm điều tương tự với chính phủ Hoa Kỳ". Các cựu chiến binh trong chính quyền đầu tiên của Trump cũng đã vạch ra kế hoạch của họ từ lâu trước cuộc bầu cử, công bố một báo cáo dài 900 trang có tên "Dự án 2025". Russell Vought, một trong những tác giả chính của dự án, đã phát biểu trong một bài phát biểu cách đây hai năm rằng ông hy vọng các công chức sẽ "bị ảnh hưởng nghiêm trọng" bởi cuộc thanh trừng mà ông hình dung. "Chúng tôi muốn cắt nguồn tài trợ của họ", ông nói. "Chúng tôi muốn làm họ bị chấn thương."
Trong chiến dịch tranh cử, Trump đã thề rằng ông không liên quan gì đến kế hoạch này. "Thật không phù hợp khi họ đưa ra một tài liệu như thế này", ông nói với tạp chí Time vào tháng 11. “Có những điều tôi cực kỳ không đồng tình.” Nhưng khi nhậm chức, ông đã chọn Vought điều hành Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng, hiện đang hợp tác chặt chẽ với Musk để triển khai các phần quan trọng của Dự án 2025. Theo phân tích của tạp chí TIME, cho đến nay, sự khởi đầu đầy bận rộn của Trump trong nhiệm kỳ tổng thống đã gần hoàn thành được hai phần ba nhiệm vụ.
Musk chưa bao giờ che giấu ý định của mình. Hai tuần sau cuộc bầu cử, ông đã đồng viết một bài báo trên tờ Wall Street Journal hứa rằng nhóm của ông sẽ giúp Trump "thuê một đội ngũ những người đấu tranh cho chính phủ nhỏ" để "cắt giảm mạnh mẽ số lượng nhân viên của bộ máy quan liêu liên bang". Chiến dịch tuyển dụng bắt đầu ngay sau cuộc bầu cử, tuyển dụng từ những người theo Musk ở Thung lũng Silicon, một số người mới ra trường, và chuẩn bị phân tán họ khắp Washington.
Người được Musk bổ nhiệm làm trưởng phòng nhân sự của DOGE là kỹ sư hàng không vũ trụ Steve Davis, người trước đây đã lãnh đạo nỗ lực cắt giảm chi phí của Musk tại Twitter. Vào cuối tháng 12, khi quá trình chuyển giao quyền lực tổng thống diễn ra bên trong Nhà Trắng, Davis đã tham gia một loạt cuộc họp với các thành viên trong chính quyền Biden. Các nhân viên đảng Dân chủ đã lưu ý rằng ông tập trung vào một nhánh ít người biết đến của Nhà Trắng, Dịch vụ kỹ thuật số Hoa Kỳ (USDS). Davis muốn biết nó hoạt động như thế nào, báo cáo cho ai và có quyền truy cập vào những gì.
Dịch vụ kỹ thuật số Hoa Kỳ được thành lập vào năm 2014 để hợp tác với các cơ quan liên bang nhằm cải thiện hệ thống máy tính và cơ sở dữ liệu. Nó có bản đồ về cơ sở hạ tầng công nghệ của chính phủ và có các điểm liên hệ với các viên chức công nghệ ở hầu hết mọi cơ quan liên bang. Điều đó khiến nơi đây trở thành địa điểm lý tưởng để đón tiếp nhóm của Musk. Bằng cách kiểm soát USDS, nhóm của Musk đã có thể truy cập vào các hệ thống quan trọng của chính phủ liên bang, cho phép thực hiện các đợt sa thải và cắt giảm ngân sách hàng loạt, những hành động này sẽ lan truyền như chất độc qua các mạch máu của cơ thể, dần dần làm suy yếu hoạt động của toàn bộ chính phủ.
Quyền hạn của Dịch vụ Kỹ thuật số Hoa Kỳ bắt đầu có hiệu lực vào Ngày nhậm chức. Một trong những sắc lệnh hành pháp đầu tiên của Trump đã đổi tên cơ quan này thành “Bộ Dịch vụ Musk Hoa Kỳ”, khéo léo giữ nguyên tên viết tắt của văn phòng. Sắc lệnh này cũng đảm bảo rằng cơ quan mới sẽ báo cáo trực tiếp lên chánh văn phòng Nhà Trắng. Kể từ đó, văn phòng đã thành lập các văn phòng tại Bộ Ngoại giao và Bộ Tài chính. Nó bắt đầu truy cập vào hệ thống máy tính của nhân viên, sa thải các nhà thầu và chặn thanh toán hợp đồng của họ.
Musk cũng đã cử một nhóm đến Văn phòng Quản lý Nhân sự. Văn phòng này có hồ sơ về 2,1 triệu công nhân, địa chỉ email của hầu hết mọi nhân viên liên bang và theo dõi 59 tỷ đô la tiền bảo hiểm y tế liên bang hàng năm và 88 tỷ đô la tiền thanh toán lương hưu liên bang hàng năm. Theo một nguồn tin thân cận, động thái đưa ra "những lời đề nghị mua lại lớn" đối với các nhân viên chính phủ xuất phát từ nhóm của Musk tại Văn phòng Quản lý Nhân sự. (Nhóm của Musk và Nhà Trắng từ chối bình luận.)
Tiếp theo, nhóm của Musk bắt đầu cắt giảm kinh phí cho Văn phòng Quản lý Nhân sự. Brian Beard, người gần đây nhất giữ chức phó chủ tịch phụ trách nhân sự tại Musk Aerospace, đã nói với các giám đốc sự nghiệp tại Văn phòng Quản lý Nhân sự rằng mục tiêu là cắt giảm 70% lực lượng lao động, một động thái sẽ làm suy yếu các nhóm phúc lợi chăm sóc sức khỏe và kế hoạch hưu trí, một quan chức OPM hiện tại cho biết.
Một số lãnh đạo cấp cao tại Văn phòng Quản lý Nhân sự đã bị khóa khỏi các cơ sở dữ liệu quan trọng và viên chức này cho biết những người được bổ nhiệm chính trị đã được cấp quyền truy cập vào các hệ thống bao gồm tích hợp nguồn nhân lực của công ty mà không có biện pháp bảo vệ tiêu chuẩn được thiết kế để bảo vệ quyền riêng tư của thông tin đó. Hệ thống bao gồm các thông tin như bậc lương, số năm phục vụ, số An sinh xã hội, ngày sinh và địa chỉ nhà.
Vài ngày sau khi Trump nhậm chức, Nhà Trắng đã ra lệnh đóng băng chi tiêu liên bang — từ viện trợ nước ngoài đến các chương trình y tế công cộng và mọi thứ liên quan. Chính quyền cho biết lệnh đóng băng sẽ chỉ được dỡ bỏ nếu các cơ quan đồng tình với chương trình nghị sự của tổng thống: trấn áp nhập cư, chấm dứt các nỗ lực đa dạng hóa và dừng các khoản đầu tư nhằm giảm tác động của nhiên liệu hóa thạch đến môi trường. Khi phải đối mặt với lệnh của tòa án, Nhà Trắng đã hủy bỏ lệnh này.
Một cuộc biểu tình bên ngoài tòa nhà Bộ Tài chính Hoa Kỳ ở Washington, D.C., vào ngày 4 tháng 2.
Musk vẫn tiếp tục sa thải nhân viên, và Trump vẫn tiếp tục ban phước lành. “Elon Musk không thể — và sẽ không — làm bất cứ điều gì nếu không có sự chấp thuận của chúng tôi,” Trump nói với các phóng viên tại Phòng Bầu dục vào ngày 4 tháng 2. "Chúng tôi sẽ phê duyệt cho ông ấy vào thời điểm thích hợp", ông nói thêm. "Khi nào không phù hợp, chúng tôi sẽ không làm vậy."
Một số người cho rằng Trump có thể sẽ kiềm chế hành động của Musk và ngăn ông ta trở nên quá hung hăng, nhưng các công chức không chờ đợi điều đó xảy ra. Ở phía bắc Virginia, nơi sinh sống của hàng chục nghìn nhân viên chính phủ liên bang và quân nhân, một cuộc họp thị trấn điển hình tại thị trấn Leesburg, Virginia, thu hút hàng chục người, và hàng trăm người đã tụ tập vào đêm Musk đóng cửa USAID. "Chúng tôi đã nghe những câu chuyện kỳ lạ", Suhas Subramanian, một thành viên Quốc hội Dân chủ địa phương phát biểu tại sự kiện này, cho biết. Khi các công nhân tràn vào văn phòng của ông và mô tả về vụ tiếp quản của nhóm Musk, ông đã chỉ đạo nhân viên ghi lại những lời khai đó và hỗ trợ người tố giác. Subramanianam khẳng định với tờ TIME rằng phần lớn những gì họ chứng kiến "chỉ đơn giản là bất hợp pháp". "Chúng tôi gần như bị thử thách và được khuyến khích khởi kiện hoặc điều tra."
Một số vụ kiện đã có hiệu quả. Nhà Trắng đã tuân thủ lệnh của tòa án nhằm ngăn chặn nỗ lực đóng băng hàng nghìn tỷ đô la chi tiêu liên bang. Một thẩm phán đã ra phán quyết vào ngày 6 tháng 2 rằng sẽ hoãn thời hạn nộp hồ sơ mời thầu cho các nhân viên chính phủ. Công đoàn đã đệ đơn kiện nhóm của Musk thay mặt cho các công nhân liên bang. Ngay cả những người hâm mộ Musk cũng cảnh báo rằng ông đang đi quá xa. “Các vụ kiện tụng đã đổ về”, một bài xã luận của tờ Wall Street Journal ngày 4 tháng 2 đã lưu ý. “Nếu ông Musk không cẩn thận, tòa án sẽ phá hỏng các dự án trước khi chúng được triển khai”.
Trên Đồi Capitol, các cuộc tấn công của Musk vào bộ máy quan liêu đã gây ra một cuộc chiến giữa ông và đảng Dân chủ, có thể quyết định tương lai của chính phủ và cán cân quyền lực trong đó. “Chúng ta không có nhánh chính phủ thứ tư mang tên Elon Musk,” Jamie Raskin, một đảng viên Dân chủ của Maryland, phát biểu với đám đông bên ngoài USAID vào chiều ngày 3 tháng 2, trong khi nhóm của Musk (DOGE) đang cố gắng áp đặt kế hoạch của họ bên trong USAID.
Jamie Raskin nói đúng. Nhưng những nhân viên của cơ quan lắng nghe ông trên Đại lộ Pennsylvania không chắc liệu họ có giữ được công việc hay không, không chắc Musk đã có được bao nhiêu quyền lực và liệu ông có uốn nắn các bộ phận khác của chính phủ theo ý mình hay không. Một nhân viên tỏ ra đặc biệt hoài nghi. Đúng vậy, bà nói với tờ TIME, Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền kiểm soát ngân sách. Nhưng Musk đã chứng minh được sức mạnh của mình để xóa bỏ điều đó.
"Đảng Dân chủ chỉ có thể làm được đến thế thôi", bà nói, yêu cầu được giấu tên để tránh thu hút thêm sự chú ý vào DOGE. Tài khoản email chính thức của cô đã bị đóng và cô không còn có thể truy cập vào bàn làm việc của mình tại cơ quan nữa. Giống như hàng ngàn đồng nghiệp và hàng triệu người Mỹ, cô chỉ có thể theo dõi hành động của Musk và tự hỏi: Ông ấy sẽ đi xa đến đâu? Và điều gì - nếu có - có thể ngăn cản anh ta?
Catherine
