Tác giả: David C, Bankless; Người dịch: AIMan@Golden Finance
Ethereum tiếp tục phát triển ổn định ở hậu trường. Trong bối cảnh cuộc tranh luận đang diễn ra về lộ trình "đúng" cho máy tính toàn cầu, các nhà phát triển đã tiến lên phía trước, liên tục chuẩn bị hai bản nâng cấp lớn: Pectra (dự kiến vào tháng 5 năm 2025) và Fusaka (dự kiến vào cuối năm 2025).
Mỗi công nghệ đều có những sắc thái riêng, chẳng hạn như cải thiện hiệu quả xác thực, tăng dung lượng dữ liệu của Layer 2 Rollup và cải thiện chức năng ví - tất cả đều nhằm mục đích làm cho Ethereum có khả năng mở rộng và dễ tiếp cận hơn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn cả hai bản nâng cấp, giúp bạn hiểu rõ hơn về cách những bản nâng cấp này phù hợp với những nỗ lực lớn hơn của Ethereum nhằm đáp ứng nhu cầu của người dùng, duy trì bảo mật và xây dựng mạng lưới thân thiện hơn với người dùng. Hãy cùng khám phá nhé!
Pectra mang lại những gì cho Ethereum
Sau nhiều lần trì hoãn và sự cố trên mạng thử nghiệm, Pectra hiện được lên lịch ra mắt trên mạng chính vào khoảng tháng 5 năm 2025, mang đến những cải tiến cho việc đặt cược, blob và trừu tượng hóa tài khoản. Sau đây là những nâng cấp cốt lõi của nó:
Nâng cấp Staking và Validator
Có lẽ thay đổi mã lớn nhất kể từ khi Ethereum giới thiệu chức năng rút tiền của trình xác thực trong Shapella sẽ đến thông qua một nâng cấp thường được gọi là "MaxEB".
Theo các quy tắc hiện hành, mỗi trình xác thực chỉ có thể nhận được 32 ETH (số dư hiệu quả tối đa MaxEB) dưới dạng phần thưởng staking, điều này có nghĩa là các nhà cung cấp staking lớn như Lido hoặc Coinbase sẽ khởi chạy nhiều nút xác thực để staking nhiều hơn 32 ETH. Mặc dù một bộ xác thực lớn nghe có vẻ tốt cho việc phân cấp, nhưng nó có thể mang tính hình thức hơn vì tất cả chúng thường hoạt động dưới một tổ chức và cũng có thể làm chậm mạng và tăng chi phí cho mọi người.
Pectra sẽ thay đổi điều này bằng cách tăng MaxEB từ 32 ETH lên 2048 ETH, một bước tiến lớn được đề xuất bởi EIP-7251. Kết quả là, những người đặt cược và nhà điều hành quy mô lớn có thể hợp nhất các trình xác thực hiện có của họ, giải phóng băng thông cho toàn bộ mạng và giúp mạng hoạt động trơn tru hơn. Đồng thời, điều này không ảnh hưởng đến mức tối thiểu cần thiết để chạy trình xác thực, vẫn là 32 ETH, nhưng hiện tại những người staking cá nhân cũng có thể staking nhiều hơn và phần thưởng staking của họ sẽ tự động tăng lên.
https://www.validatorqueue.com/
Mặc dù điều này nghe có vẻ tập trung, nhưng hãy nhớ rằng điều này cũng làm tăng hình phạt cho hành vi xấu. Ví dụ, việc cắt giảm hình phạt (số tiền bị mất khi người xác thực có hành vi ác ý) sẽ tỷ lệ thuận với số lượng ETH mà họ nắm giữ. Nếu có sự cố xảy ra, bất kỳ trình xác thực nào có 2.048 ETH sẽ phải chịu mức phạt cắt giảm ban đầu cực kỳ cao.
Dung lượng dữ liệu blob tăng lên
Về khả năng mở rộng, Pectra được xây dựng trên hard fork Dencun (EIP-4844). Bản phân nhánh Dencun giới thiệu “blobs” như một cách rẻ hơn để L2 công bố dữ liệu trên Ethereum.
Nhưng khi mức sử dụng trên chuỗi tăng lên, phí blob cũng tăng vì chúng tiếp tục vượt quá số tiền mục tiêu cho mỗi khối. Pectra giải quyết vấn đề này bằng cách tăng kích thước blob tối thiểu từ 3 lên 6 và số blob trung bình tối đa trên mỗi khối từ 6 lên 9 (thông qua EIP-7691). Nói cách khác, nó tăng công suất hiện tại để L2 có thể giữ mức phí thấp và tiếp tục coi Ethereum là nhà.
Nguồn: Dune @hildobby
Có vẻ như đây chỉ là khởi đầu, Vitalik cho biết mục tiêu lý tưởng của anh là đạt được dung lượng blob 48/72, đây là một bước tiến lớn, nhưng xét đến mức tăng trưởng tương đối khiêm tốn mà Pectra dự kiến, mục tiêu này có thể vẫn còn khá xa vời. Toàn bộ cuộc tranh luận vẫn là một trong những chủ đề gây tranh cãi nhất trong cộng đồng Ethereum, với các nhà nghiên cứu và người nắm giữ ETH chia rẽ về việc nên ưu tiên hỗ trợ người dùng L2 thông thường hay duy trì giá trị kinh tế của ETH, điều mà một số người cho rằng đang làm suy yếu không gian blob.
Đây là một hành động cân bằng tinh tế buộc Ethereum phải đưa ra những quyết định khó khăn về việc cuối cùng nên tối ưu hóa cho ai. Thời gian sẽ cho biết sự đánh đổi nào sẽ mang lại tương lai vững mạnh hơn về lâu dài.
Nguồn: Dune @hildobby
Thêm tính năng trừu tượng hóa tài khoản
Một thuật ngữ thông dụng từ lâu trong Ethereum là tính năng trừu tượng hóa tài khoản: cho phép các ví thông thường thêm các tính năng "thông minh", chẳng hạn như phục hồi xã hội hoặc các giao dịch được chấp thuận tự động.
Kết quả cuối cùng là gì? Ví thân thiện với người dùng hơn, không cần thiết lập và các bước bảo mật phức tạp. EIP-7702 trong Pectra cải thiện EIP-4337 ban đầu để triển khai tính năng trừu tượng hóa tài khoản, cho phép các địa chỉ Ethereum chuẩn đóng gói các giao dịch, tài trợ cho phí gas và sử dụng các phương pháp xác thực nâng cao như khóa. Người dùng cũng có thể đặt giới hạn chi tiêu hoặc sử dụng tính năng phục hồi xã hội để lấy lại quyền kiểm soát nếu họ làm mất chìa khóa. Tóm lại, có ít cửa sổ bật lên hơn, ít rắc rối hơn và trải nghiệm tổng thể mượt mà và thân thiện hơn với người mới, đồng thời cho phép OG thực hiện nhiều tùy chỉnh cá nhân hơn.
Nâng cấp Ethereum Fusaka
Sau khi Pectra kết thúc, sự chú ý sẽ chuyển sang bản nâng cấp tiếp theo - Fusaka. Vitalik muốn nâng cấp Pectra trên mạng thử nghiệm ngay khi nó đi vào hoạt động. Mục tiêu hiện tại là vào cuối năm 2025. Mặc dù mục tiêu này có thể thay đổi, nhưng phạm vi nâng cấp có thể sẽ vẫn giữ nguyên, tập trung vào một số bản cập nhật cốt lõi:
Chúng tôi cần Fusaka trên L1 với PeerDAS vào năm 2025, lý tưởng nhất là với mục tiêu/giới hạn blob là 48/72
Chúng tôi đặt mục tiêu chạy mạng thử nghiệm Fusaka với các tham số blob này vào ngày sau khi Pectra ra mắt.
— vitalik.eth (@VitalikButerin) ngày 1 tháng 3 năm 2025
Lấy mẫu tính khả dụng của dữ liệu thuần túy (PeerDAS)
Một trong những mục tiêu chính của Fusaka là sử dụng PeerDAS để cải thiện tính khả dụng của dữ liệu. Hiện tại, mọi nút Ethereum phải tải xuống toàn bộ dữ liệu trong mỗi khối, điều này không chỉ làm chậm quá trình mà còn làm tăng rào cản gia nhập để chạy một nút.
PeerDAS đảo ngược mô hình này - mỗi nút chỉ tải xuống một phần nhỏ dữ liệu và sử dụng các kiểm tra mật mã để xác nhận rằng toàn bộ tập dữ liệu vẫn tồn tại. Hãy tưởng tượng một nhóm người tại một buổi hòa nhạc, mỗi người ghi âm một phân đoạn của buổi biểu diễn; không có cá nhân nào sở hữu toàn bộ video, nhưng họ có thể cùng nhau chứng minh rằng toàn bộ sự kiện đã diễn ra.
Mô hình PeerDAS làm giảm lượng dữ liệu mà các nút cần lưu trữ và chia sẻ, giúp các nút hoạt động dễ dàng hơn, giúp Ethereum xử lý được nhiều hoạt động hơn. Nhưng có một điều cần lưu ý: trình xác thực vẫn cần kiểm tra một số dữ liệu nhất định để đảm bảo mọi thứ diễn ra suôn sẻ. Hiện tại, hệ thống cung cấp dữ liệu này phụ thuộc vào số lượng trình xác thực đang hoạt động, điều này có thể gây ra sự cố nếu số lượng đó thay đổi nhanh chóng — nếu một nhóm trình xác thực rời khỏi hoặc hợp nhất. Tuy nhiên, đừng lo lắng: vì PeerDAS được ưu tiên hơn các bản nâng cấp khác nên nó đã được thử nghiệm và các nhà phát triển cốt lõi của Ethereum đã được yêu cầu ưu tiên nó trước các bản nâng cấp khác. Nếu thành công, nó sẽ cải thiện khả năng mở rộng của Ethereum, giúp chạy một nút dễ dàng hơn và duy trì tính phi tập trung của mạng khi lượng sử dụng tăng lên.
Định dạng đối tượng Ethereum (EOF)
Một tính năng cốt lõi khác của Fusaka là cải tiến hoàn toàn Máy ảo Ethereum (EVM) thông qua một tính năng có tên là Định dạng đối tượng Ethereum (EOF).
Bản nâng cấp này hiện đại hóa cấu trúc của hợp đồng thông minh bằng cách tách biệt rõ ràng mã hợp đồng khỏi dữ liệu, cải thiện tính bảo mật và giúp toàn bộ hệ thống trở nên có tổ chức hơn.
Là môi trường phát triển lớn nhất, việc hợp nhất EVM với EOF sẽ góp phần đáng kể vào việc giúp việc viết hợp đồng thông minh trở nên dễ dàng và an toàn hơn, giúp các nhà phát triển tránh được những sai lầm và lỗ hổng thường gặp. Hơn nữa, bằng cách nhắm vào cấu trúc cốt lõi của hợp đồng Ethereum, EOF đặt nền tảng cho sự phát triển nhanh hơn và đáng tin cậy hơn trong tương lai.
Cách tiếp cận tối giản
Nhìn chung, các thiết kế của Fusaka tuân thủ triết lý “ít hơn là nhiều hơn”. Các nhà phát triển muốn tập trung nâng cấp vào một số thay đổi chính — cụ thể là PeerDAS và EOF — để có thể thử nghiệm và phát hành nhanh hơn mà không gây ra quá nhiều phức tạp cùng một lúc.
Tuy nhiên, một số đề xuất khác vẫn đang được xem xét. Một trong số đó là EIP-7688, được xây dựng dựa trên bản nâng cấp trước đó (EIP-4788) và cho phép các hợp đồng thông minh kiểm tra thông tin mạng quan trọng (chẳng hạn như người xác thực hiện tại là ai hoặc khối mới nhất là gì) để có thể đưa ra quyết định phù hợp.
EIP-7688 có thể bị hoãn lại cho đến lần nâng cấp sau nếu nhóm quyết định tập trung hoàn toàn vào PeerDAS trước. Nhưng hiện tại, Fusaka có ý định giữ mọi thứ tinh gọn và đơn giản, tập trung vào những thay đổi quan trọng nhất.
Sự phát triển của Ethereum tiếp tục được cải thiện. Mặc dù tiến độ có vẻ chậm và có sự chậm trễ, nhưng giá trị mà tính ổn định của nó phụ thuộc vào (chính xác là hàng tỷ đô la) có nghĩa là việc xét nghiệm rộng rãi phải là ưu tiên hàng đầu chứ không phải là một sự xa xỉ.
Do đó, Pectra và Fusaka sẽ tiếp tục vai trò này và trải qua các cuộc kiểm tra cần thiết để đảm bảo rằng họ đạt được mục tiêu của mình.
Ngoài ra, trong khi việc mở rộng quy mô thực thi Lớp 1 vẫn là ưu tiên hàng đầu thì đây không phải là trọng tâm chính ngay lập tức của các bản nâng cấp sắp tới, mà tập trung nhiều hơn vào việc mở rộng khả năng của Lớp 2 và cải thiện khả năng truy cập mạng cho người dùng và nhà phát triển. Tuy nhiên, việc thử nghiệm để mở rộng lớp 1 bằng cách tăng giới hạn khối đã được tiến hành!
Nhìn chung, giữa Pectra và Fusaka, Ethereum đang sẵn sàng mở rộng nền tảng của mình một cách đáng kể, giúp cuộc sống của L2 và người dùng trở nên dễ dàng hơn, đồng thời củng cố cốt lõi của mình bằng MaxEB và Định dạng đối tượng Ethereum. Những nâng cấp này kết hợp lại với nhau biến blockchain thành một mạng lưới an toàn, có khả năng mở rộng, chào đón cả người mới và người kỳ cựu.
Joy
